stres ülseri ne demek?
Stres Ülseri Hakkında Bilgi
Stres ülseri, şiddetli fiziksel stres durumlarında (örneğin, ciddi yaralanmalar, yanıklar, ameliyatlar, sepsis veya solunum yetmezliği) mide veya duodenumda gelişen mukozal hasar sonucu oluşan bir ülser türüdür. Bu durum, genellikle yoğun bakım ünitelerinde (YBÜ) yatan hastalarda görülür.
Nedenleri:
Stres ülserlerinin temel nedeni, stres faktörlerinin etkisiyle mide mukozasının korunmasında rol oynayan mekanizmaların bozulmasıdır. Bu mekanizmaların bozulmasına yol açan faktörler şunlardır:
- Mide asidi üretiminin artması veya düzenlenememesi: Yoğun stres altında, bazı hormonlar ve sinirsel uyarılar mide asidi üretimini artırabilir.
- Mide mukozasının kan akışının azalması: Şok veya hipotansiyon gibi durumlarda, mide mukozasına giden kan akışı azalır, bu da mukozanın savunma mekanizmalarını zayıflatır.
- Mukus üretiminin azalması: Mukus, mide duvarını asitten koruyan bir bariyerdir. Stres altında mukus üretimi azalabilir.
- Bikarbonat salgısının azalması: Bikarbonat, asidi nötralize ederek mide pH'ını düzenler. Stres altında bikarbonat salgısı azalabilir.
- Prostaglandin üretiminin azalması: Prostaglandinler, mide mukozasının korunmasında önemli rol oynar. Stres altında prostaglandin üretimi azalabilir.
Risk Faktörleri:
Stres ülseri gelişimi için bazı risk faktörleri şunlardır:
- Yoğun bakımda yatış
- Mekanik ventilasyon (solunum cihazına bağlı olma)
- Koagülopati (kan pıhtılaşma bozukluğu)
- Sepsis
- Ciddi yanıklar
- Travma
- Merkezi sinir sistemi yaralanmaları
- Büyük cerrahi operasyonlar
- Önceden mide ülseri veya kanaması öyküsü
- Yüksek doz kortikosteroid kullanımı
- Nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) kullanımı
Belirtileri:
Stres ülserleri genellikle asemptomatiktir, yani belirti vermezler. Ancak, ülser kanamaya yol açarsa aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- Hematemez (<a href="https://nedemek.page/kavramlar/hematemez" >kanlı kusma</a>)
- Melena (<a href="https://nedemek.page/kavramlar/melena" >siyah renkli, katran kıvamında dışkı</a>)
- Kanlı veya kahve telvesi şeklinde kusmuk
- Karın ağrısı (nadir)
- Anemi (<a href="https://nedemek.page/kavramlar/anemi" >kansızlık</a>)
- Hipotansiyon (<a href="https://nedemek.page/kavramlar/hipotansiyon" >düşük tansiyon</a>)
- Taşikardi (<a href="https://nedemek.page/kavramlar/tasikardi" >kalp hızının artması</a>)
Tanı:
Stres ülserlerinin tanısı genellikle endoskopi ile konulur. Endoskopide, mide ve duodenum mukozası incelenir ve ülserler veya diğer anormallikler tespit edilebilir.
Tedavi:
Stres ülserlerinin tedavisi, ülserin nedenini ortadan kaldırmaya ve kanamayı durdurmaya yöneliktir. Tedavi yöntemleri şunlardır:
- Proton pompa inhibitörleri (PPI'lar): Mide asidi üretimini azaltarak ülserin iyileşmesine yardımcı olurlar.
- H2 reseptör antagonistleri: Mide asidi üretimini azaltırlar.
- Sukralfat: Ülserin üzerini kaplayarak koruyucu bir bariyer oluşturur.
- Antasitler: Mide asidini nötralize ederler.
- Kanamayı durdurmak için endoskopik yöntemler: Aktif kanama varsa, endoskopi sırasında kan damarları koterize edilebilir veya klipslerle kapatılabilir.
- Transfüzyon: Kan kaybı nedeniyle anemi gelişmişse, kan transfüzyonu yapılabilir.
Önleme:
Stres ülserlerini önlemek için, risk altındaki hastalarda profilaktik tedavi uygulanabilir. Bu tedavi genellikle PPI'lar veya H2 reseptör antagonistleri ile yapılır. Ayrıca, hastaların mümkün olduğunca erken enteral beslenmeye başlanması da mide mukozasının korunmasına yardımcı olabilir.